۱-۱- ظلم و ستم کردن به مردم (البغى على النّاس) ظلم و ستم کردن بر مردم (نعمت‌ها را تغییر مى دهد) لذا حکومت و سلطنت با کفر پیشگى دوام مى آورد ولى با ظلم و ستم پیشگى دوام نخواهد آورد. خصوصاً ظلم در حق افرادى که پناهى جز خداوند ندارند.
۱-۲- ترک عادت نیک (الزّوال عن العاده فى الخیر) از دست دادن عادت به کار خیر و نیک. گاه انسان عادت‌هاى خوبى دارد، مانند کمک به فقرا، عادت به خواندن قرآن و دعا و نماز شب، ترک این عادات نیک که به راحتى به دست نیامده نعمت‌ها را از انسان مى گیرد و یا تغییر مى دهد.
۱-۳- ترک اختیار معروف (واصطناع المعروف) یعنی از دست دادن عزم و اراده و اختیار نسبت به انجام اعمال خوب
۱-۴-کفران نعمت (وکفران النّعم) یعنی کفران نعمت نمودن. خداوند نعمتهاى بیشمارى به ما عطا فرموده که خودخواهی و اسراف و عدم صرف نعمتها در جهتی که منعم خواسته است کفران این نعمت‌ها خواهد بود و تغییر نعمت و یا زوال آن را به دنبال خواهد داشت.
۱-۵-شکر نعمت نکردن (وترک الشّکر) یعنی ترک شکر نعمت
بهترین شکر آن است که انسان نعمت را در مسیر خودش به کار ببرد و ترک آن عبارت است از اینکه آنرا در غیر مسیر صحیح استفاده کند، مثلاً جوانى را در مسیر گناه و فساد، مال را در مسیر حرام و لهو و لعب و عمر و وقت گرانمایه را در جمع آوری توشه دنیا ونه برای توشه آخرت استفاده کند.
حضرت سجاد در تعلیل موارد مذکور به آیه ۵۳ سوره انفال از قرآن استناد نمودند که می‌فرماید:‌ «اِنَّ اللّهَ لایُغَیِّرُ ما بِقَومٍ حَتّى یُغَیِّروُا ما بِاَنفُسِهِم».
۲) گناهانى که پشیمانى مى آورد عبارتنداز:
پنج گناه است که پشیمانى و حسرت شدیدى را به دنبال دارد و به راحتى قابل جبران نیست:
۲-۱- قتل ناحق: حضرت سجاد در ادامه روایت فرمود: «والذّنوب الّتى تورث النّدم قتل النّفس الّتى حرّم اللّه قال اللّه تعالى فى قصّه قابیل حین قتل اخاه‌هابیل فعجز عن دفنه فاصبح من النّادمین» یعنی از گناهانى که پشیمانى مى آورند کشتن نفس انسانى است که خداوند (کشتن) او را حرام کرده است.
۲-۲- ترک صله رحم (و ترک صله القرابه حتى یستغنوا) یعنی ترک صله ارحام و بستگان تا آنجایى که بى نیاز شوند (در اثر کمک نکردن به نزدیکانشان ثروتمند شوند، یعنی اگر مالی در محل‌هایی که خداوند فرموده هزینه شود معمولا انباشته نمی‌گردد.) ترک رابطه با دوستان و خویشاوندان از گناهانى است که حسرت و پشیمانى و ندامت را به دنبال دارد که نمونه‌هاى آن را بخوبى در جامعه مى توانیم مشاهده کنیم.
۲-۳- ترک نماز اول وقت (و ترک الصّلوه حتى یخرج وقتها) ترک نماز تا وقتش بگذرد که هم در این دنیا و هم در آخرت حسرت طولانى را در پى خواهد داشت. « اِنَّ الصَّلاه کانَت عَلَی المُؤمِِنینَ کِتاباً مَوقوُتاً » (النساء / ۱۰۳).
۲-۴- ترک وصیّت (و ترک الوصیّه)‌ ننوشتن وصیّت نامه. هستند کسانى که وصیّتنامه نوشتن و یا وصیّت کردن را بد مى دانند، ولى نمى دانند که ممکن است مرگ ناگهانى دامن آنها را بگیرد، کسانی که وصیّت‌ها و دیون مردم و مظالم آنها و یا نماز و روزه قضا داشته و وصیّت به آن را ترک کرده باشد، پس از مرگ مطمئنا دچار حسرت و پشیمانى مى شود.
۲-۵- ردّ مظالم (ردّ مظالم را ترک کند) مقصود این است که گاه انسان مالى از مردم ضایع نموده که یادش رفته مربوط به چه کسى بوده است. براى این گونه موارد خوب است مالى در راه خدا داده شود به عنوان ردّ مظالم و نیّت صاحبان مال تا روز قیامت جبران حق آنها شود، ترک این مسئله نیز در قیامت پشیمانى و حسرت را به دنبال دارد.
۲-۶- زکات ندادن (و منع الزّکاه حتّى یحضر الموت و ینغلق اللّسان) ندادن زکات تا زمانى که مرگ فرا برسد و زبان بند آید. همین اموالى که زکاتش را نداده در اختیار دیگران قرار مى گیرد و آنها از آن استفاده مى‌کنند ولى عذاب زکات ندادن را صاحب مال باید بچشد.
۳) گناهانى که عذاب و بدبختى را بدنبال دارد عبارتنداز:
و الذّنوب الّتى تنزل النقم (گناهانى که عذاب و بدبختى را نازل مى‌کند عبارت است از)
۳-۱- نافرمانى ستمگرانه از آگاهان: عصیان العارف بالبغى (با ستم از انسان عارف و آگاه نافرمانى نمودن)‌ سرپیچى از فرامین پیشوایان دینى، انبیاء و امامان که یکى از آثارش فرود آمدن عذاب الهى است که نمونه بارز آن درباره قوم نوح و قوم ثمود و عاد و… در تاریخ به ثبت رسیده است.
۳-۲- سرکشى در مقابل مردم (و التّطاول على النّاس) یعنی سرکشى به ناحق در مقابل مردم.
۳-۳- استهزاء دیگران (والاستهزاء بهم) یعنی ریشخند نمودن مردم و استهزاء نمودن آنان عذاب الهى را در پى دارد.
۳-۴- مسخره کردن دیگران (والسّخریّه منهم) یعنی مسخره کردن دیگران که قرآن به صراحت از آن نهى نموده و فرموده است شاید شخص مسخره شده از مسخره کننده بهتر باشد.
۴) گناهانى که رزق و روزى و قسمت را تغییر مى دهند عبارتنداز:
۴-۱- اظهار فقر: خود را فقیر نشان دادن
عدّه اى همیشه خود را فقیر جلوه می‌دهند، اثر این گونه فقرنمایى کم شدن رزق و روزى است. درست است که روزى تقسیم شده است و تلاش و کوشش در بدست آوردن آن نقش اصلى را دارد ولى برخى گناهان تلاش و سعى را هم بى اثر مى‌کند و باعث مى شود که از سهم روزى انسان کاسته شود
۴-۲- نخواندن نماز عشاء و صبح (والنّوم عن العتمه) یعنی نماز عشاء را نخوانده خوابیدن و ترک نماز صبح. استخفاف به نماز عامل بى برکتى و کم شدن رزق است. در میان نمازها، ترک نماز عشاء و صبح وخوابیدن در بین الطلوعین نقش بیشترى در کم شدن رزق و بى برکتى دارد. درباره نماز صبح و قضا نمودن آن فرمود: (و عن صلاه الغداه) خواب ماندن از نماز صبح.
۴-۳- سبک شمردن نعمت‌ها (واستحقار النعم) یعنی حقیر شمردن نعمت‌هاى الهى. تک تک نعمتهاى الهى براى انسان نقش حیاتى دارد، سلامتى روح وروان و مزاج وچشم و گوش و حلق وبینی و دست وپا وقلب و پوست و مو و دندان و لب و زبان و معده و روده و خون و اعصاب وناخن و… همه جای شکر دارد. پس کوچک شمردن نعمت‌ها، نعمت‌ها را از دست انسان مى گیرد.
۴-۴- از خدا شکایت کردن (وشکوى المعبود عزّ و جلّ) یعنی و شکایت نمودن از معبود عزیز و جلیل خویش، روزى انسان را کم مى‌کند برخى بنده‌ها گاه زبان به شکایت و گلایه باز مى‌کنند و می‌گویند چرا این بلا را سر من آوردی و حال آن که باید توجّه داشته باشیم خداوند قادر مطلق دانا و حکیم مطلق است دادن‌هاى او از سر حکمت است و ندادن‌هاى او نیز از سر حکمت. لذا ضرر شکایت از خداوند متوجّه شخص شاکى مى شود و رزق و روزى او کم مى شود.
۵) گناهانى که پرده‌ها را مى درد عبارتند از:
والذّنوب الّتى تهتک العصم؛ یعنی گناهانى که پرده‌ها را مى درد عبارت است از:
۵-۱- شراب خوارى (شرب الخمر) خوردن شراب
۵-۲- قمار بازى (واللعب بالقمار) بازى نمودن (با آلات) قمار
۵-۳- مزاحهاى بیهوده (وتعاطى ما یضحک النّاس من اللغو و المزاح) یعنی خنداندن مردم با سخنان لغو و بیهوده و مزاح باطل و ناروا
۵-۴-گفتن عیب دیگران (و ذکر عیوب النّاس) یعنی به زبان آوردن عیوب مردم که از گناهان کبیره است و ضررها و زیانهاى فراوانى دارد از جمله پرده حرمت انسان را مى درد.
۵-۵- همنشینى با افراد شَکّاک (و مجالسه اهل الرّیب) یعنی همنشینى با اهل شکّ و تردید (و انسانهاى سست عقیده) پرده عصمت را مى درد
۶) گناهانى که بلاها را نازل مى‌کند (‌والذّنوب الّتى تنزل البلاء) عبارتند از:
۶-۱-کمک نکردن به درماندگان(ترک اغاثه الملهوف) یعنی ترک یارى رسانى به فریادرسى درمانده. هرجا نداى مظلومى بلند شد باید مسلمانان یارى کنند. اگر این کار را ترک کنند باید منتظر بلا باشند.حضرت سجاد در ادامه فرمود(و ترک معاونه المظلوم) کمک نکردن به مظلوم بلا نازل مى‌کند.
۶-۲- ترک امر به معروف و نهى از منکر (و تضییع الامر بالمعروف و النّهى عن المنکر) یعنی ضایع نمودن و درست انجام ندادن امر به معروف و نهى از منکر. ترک امر به معروف و نهى از منکر باعث مى شود جامعه را گناه و فساد بگیرد تا بلا نازل شود و دامن همه را بگیرد.