۲-۲-۲- تعریف انواع زایمان

1. 1. زایمان سزارین: یک عمل جراحی بزرگ برای انجام زایمان است معمولاً با بیهوشی عمومی ودر اتاق عمل از طریق برش ناحیه شکم وجدار رحم انجام می‌شود.

1. زایمان طبیعی: به معنای شروع خود به خود درد زایمان که با خروج نوزاد از راه واژینال[۱] همراه است ودر هفته ۳۷تا۴۲ بارداری اتفاق می‌افتد.

۲-۲-۳- عوارض انواع زایمان

۲-۲-۳-۱- عوارض زایمان سزارین

سزارین دارای عوارض جسمی وروحی برای مادر است که برخی درکوتاه مدت وبرخی در بلند مدت ممکن است بروز کنند.

عوارض جسمی: عبارت ازعفونت محل زخم، عفونت لگن، عفونت ریوی، عفونت مجاری ادراری، عوارض بیهوشی، عوارض احتمالی دارو‌های مصرفی، خونریزی‌‌های پس از عمل، لخته شدن خون که گاهی کشنده است، عفونت وچسبندگی دررحم ولوله‌‌های رحم وحتی روده‌ها، درد‌های مربوط به بخیه‌ها، مرگ، هزینه‌‌های مالی بیشترنسبت به زایمان طبیعی، دوره بستری شدن بیشتر در بیمارستان (شهبازادگان واسدزاده۱۳۸۸). احتمال پارگی رحم در حاملگی‌‌های بعدی بعلت باز شدن بخیه ها، احتمال چسبندگی جفت به محل بخیه‌ها در حاملگی بعدی، احتمال باز شدن بخیه‌‌های برش شکم در زایمان بعدی.

عوارض روانی سزارین: مادر سزارین شده احساس خستگی وخواب الودگی بیشتری دارد، اختلالات خلقی مثل افسردگی، سرزنش خود واحساس گناه در مادر سزارینی بیشتر است، احساس جدایی از دیگران مخصوصاًهمسر، احساس ناامیدی وشکست، احساس کم شدن زنانگی، احساس از دست دادن قدرت انجام کار‌های خود، ترس از بیهوشی وجراحی، حالت ترس ونگرانی از حاملگی بعدی، همچنین این مادران نمی‌توانند یک ارتباط عاطفی مناسب وزود هنگام با نوزادشان داشته باشند (سایت دانشگاه علوم پزشکی مشهد ۱۳۹۳)که این امر بر رشد نوزاد وروابط عاطفی بین مادر وکودک تأثیر منفی دارد (اختیاری و امامی۱۳۸۳). همچنین زمان بهبود وبرگشت به کاردر سزارین دو برابر زایمان طبیعی است (عرب۱۳۸۰).

۲-۲-۳-۲- زایمان طبیعی

بطورکلی زایمان طبیعی یک فرایند کاملاً طبیعی است وفقط نیاز به اقدامات پیشگیری وحمایتی داردومطالعات نشان می‌دهد نسبت به سزارین مزایای بیشتری هم برای مادر وهم نوزاد داردازجمله مزایای زایمان طبیعی این است که خطرات زایمان وعوارض بیهوشی ندارد یانسبت به سزارین خیلی پایین است، درصد ابتلای مادر به عفونت خیلی کمتر است، حجم خونی که مادر از دست می‌دهد نصف سزارین است، مادر در حین زایمان هوشیار است ودر جریان فرایند زایمان است و می‌تواند لذت زایمان را تجربه کند، می‌تواند بلافاصله نوزادش را در آغوش بگیرد وارتباط عاطفی با نوزاد برقرار کند، طول مدت بستری وبازگشت به کار‌های روزمره نسبت به سزارین کمتر است، مادر زودتر به خانواده خود ملحق می‌شود، هزینه زایمان طبیعی برای خانواده وجامعه کمتر است (سایت دانشگاه علوم پزشکی مشهد۱۳۹۳).

مطالعات نشان می‌دهد زایمان بعنوان واقع‌های که دارای ابعاد روانی، جسمی، اجتماعی –احساسی عمیق است برای همیشه درذهن مادر مانده ووقایع ناخوشاینداززایمان می‌تواند آثارروانی بدی برجای بگذارد، تجارب مثبت از زایمان فواید طولانی مدت ودیرپایی از طریق ایجاد نگرش مثبت نسبت به وظایف مادری داردکه عزت نفس مادررا ارتقا می‌دهد، از طرفی تجارب منفی ازپدیده زایمان باعث بروزاضطراب، افسردگی ودرنهایت اثرات روانی منفی برمادروخانواده دارد (بایرامی، ولیزاده وظاهری۱۳۹۰).

درزمینه ارتباط نوع زایمان با سلامت جسمی، روانی، اجتماعی ودرمجموع کیفیت زندگی مطالعات بسیار محدوداست وعوامل مرتبط با سلامت جسمی وروانی مادر دردو گروه زایمان طبیعی وسزارین بصورت جدا مقایسه گردیده ونتایج متفاوت بدست آمده است. بعضی مطالعات کیفیت زندگی بهتررادربعضی از ابعاددر زایمان طبیعی نسبت به سزارین نشان داده‌اند. بعضی مطالعات هم تفاوتی در این زمینه در دو روش طبیعی وسزارین نشان نمی دهند، در برخی مطالعات کیفیت زندگی در سزارین بهتر از زایمان طبیعی گزارش شده است (سادات وهمکاران۱۳۹۰).

۲-۲-۴- مشکلات جنسی بعداز زایمان

فرایندزندگی جنسی افراد در طول زمان بدلیل وقایع پیش آمده همواره دستخوش تغییر می‌شود، بارداری وزایمان ودوره پس از زایمان از جمله وقایعی است که بررفتارهاوتعاملات جنسی تأثیر‌گذار است، بارداری وزایمان بخصوص نخستین زایمان، با تغییرات جسمی وعاطفی زیادی همراه است که می‌تواند کیفیت زندگی زنان را تحت تأثیر قرار دهد، زایمان بر اندام‌‌های بدن بخصوص دستگاه تناسلی زنان تأثیر داشته وتغییرات حاصل ممکن است زنان را دچار مشکلاتی در روابط جنسی کند، مشکلاتی از قبیل مقاربت درد ناک، عدم تمایل جنسی، خشکی مهبل وعدم ارگاسم، این مشکلات ممکن است، مدت طولانی دوام داشته وروابط جنسی زناشویی رادچار مشکل کند، نتایج مطالعه الیف وهمکاران (۲۰۱۱)در ترکیه نشان دادکه۳/۱۹درصدزنان در دوره پس از زایمان حداقل یک مشکل جنسی را تجربه کرده‌اند (الیف وهمکاران ۲۰۱۱؛ به نقل از زارع وهمکاران ۱۳۹۳). درمطالعه شیروانی (۲۰۱۰) نیمی از زنان، طی یکسال بعد از زایمان، درجاتی از اختلال عملکرد جنسی داشتند، که بیش از ۷۰ درصد آن در سه ماهه اول بعد از زایمان بود. مشکلات جنسی ممکن است باعث نگرانی زیاد، اختلافات خانوادگی، طلاق، تأثیر منفی روی اعتماد به نفس، رفاه جسمی وروحی وکاهش کیفیت زندگی شود(شیروانی، نظامی وباوند۲۰۱۰).

وینگودوهمکاران (۲۰۰۲) دریافتند که مشکلات ناشی ازتصویرذهنی منفی در دوران بارداری، محدود به آن نبوده واین زنان درآینده ازروش‌‌های کنتراسپتیوکمتر استفاده کرده ودر معرض خطراتی جون چاقی، کاهش اعتمادبه نفس، افسردگی، حاملگی ناخواسته وبیماری‌های مقاربتی ازجمله ایدزقراردارند.

مطالعات در کشور‌های توسعه یافته نشان می‌دهد، که زنان ۲تا۳برابر بیشتر ازمردان افسرده می‌شوند که عوامل استرس‌زا از جمله زایمان در آن دخیل است، بعلاوه، زن در دوره بعداز حاملگی بخصوص در یک ماه اول آن بالا‌ترین میزان استرس را تجربه می‌کند به طوری که اختلالات روانی یک ماه پس از زایمان ۱۸ برابرشایع‌تر از دوران حاملگی است (فروزنده ودشت بزرگی۱۳۷۹).

همچنین مطالعات نشان می‌دهد اختلالاتی مانند ضعف وبی حالی پس از زایمان، اختلالات روحی مانند غم واندوه وافسردگی، ازاختلالات شایع بعداز زایمان هستند وتعداد بسیار کمی از زنان ممکن است بین روز‌های ۱۰تا۱۴پس از زایمان دچار علائم جنون شوندوحتی افکار خودکشی یا صدمه زدن به نوراد به ذهن آنان برسد.

[۱]Vaginal