بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 61

چرخ گوشت-چرخ گوشت خرد کنی

 

 

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن-تمایل شدید داشتن-به طمع افتادن

دلپُری-عقده ی دل-خشم و کینه ی انباشته شده
دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

آب آتش مزاج(می سرخ)

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

دزدیده-دزدکی

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

بَرج-خرج های خارج از خانه

چارپایه-صندلی کوچک و بدون پشتی

خاک به دهنم-زبانم لال

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

حمله گرفتن-غش کردن

 

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

خیال کسی تخت بودن-آسوده خیال بودن-کاملن مطمئن بودن
دستِ راست-سمت راست

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

استخوان‌بندی-درست کردن انگاره و طرح

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

پاییدن-زیر نظر گرفتن-مراقبت

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)
تر و فرز-چست و چابک
بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

زمین گذاشتن سر-مردن

آلت دست کسی شدن(مورد سوء استفاده قرار گرفتن)

دم دما-نزدیک-حدود-حوالی

حق نشناس-نا سپاس

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)

زیادی حرف زدن-سخنان خارج از موضوع یا بیرون از صلاحیت گفتن-وراجی کردن

 

خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

آسمان به ابرو پوشیدن-پنهان ساختن امر آشکار

ازراه‌نرسیده(در همان لحظه‌ی رسیدن، به مجرد ورود)

آگوز-لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن
بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز
اُتُل(شکم، اتوموبیل)

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

 

خدا کند-ای کاش
پا شدن-از جا برخاستن

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

در دهان را چفت کردن-خاموش شدن-رازداری کردن

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

تا-توانایی

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)

اُتُل-شکم-اتوموبیل

دست و پا-توانایی-عُرضه

خیرات کردن-چیزی را

بالا آوردن-استفراغ کردن

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

بخور و نمیر-مقداری از غذا که تنها برای ادامه ی زندگی کفایت می کند

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

زهره ی کسی آب شدن-سخت ترسیدن

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه

از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن
جُربزه-قدرت-توانایی

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

خوش منظره-خوش نما-زیبا

ادرار کوچک-شاش

بد قلق-بد عادت-بد ادا

 
از پاشنه در کردن-پیاده راه درازی را طی کردن

جگر خون کردن-رنج بسیار دادن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

پنج تن آل عبا- پنج تن

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک

 

 

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

تک پران-زن نانجیب

 

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

خاک به سری کردن-همبستر شدن زن با شوهر

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن

از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

 
زاد و رود-زاد و ولد-فرزندان

رج کردن-رج بستن

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

 
پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد
دل قرصی-اطمینان

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

پیش-برنده-آن که جلو است

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

دست کج-نامطمئن-دزد

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

آفتاب را به‌گز پیمودن-کوشش بی‌هوده کردن
به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک
به کله ی کسی افتادن-به سر کسی زدن-به وسوسه افتادن

پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

 

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

جِر خوردن-پاره شدن

دمدمی مزاج-دمدمی

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

حمله کردن-یورش بردن

دود گرفتن-پُک زدن
خروار-کنایه از مقدار زیاد

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

تلمبار- تل انبار
بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری
رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)
دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن

خاک به سر کردن-به فکر چاره افتادن-چاره جویی کردن

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن
در خود را گذاشتن-سکوت کردن-خفه شدن
جای سوزن انداختن نبودن-پر بودن-بسیار شلوغ بودن

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

رد پا-جای پا-اثر

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

خیکی-آدم چاق و فربه

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

برداشتن کلاه کسی-کسی را گول زدن-فریب دادن
دود دادن سبیل کسی-ادب کردن-تنبیه کردن-شکست دادن
آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

آفتاب گرفتن-زیر آفتاب خوابیدن

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

در هم رفتن-در فکر فرو رفتن-خشمگین شدن

 

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

چرمی-از جنس چرم
پرچانه-پرگو-روده دراز-وراج

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

خوش لباس-نگا. خوش پوش

آدم عوضی(کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست، بدطینت)

دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود
تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن
چاشنی زدن-ریختن یا زدن چاشنی به غدا

حاملگی-آبستنی

تو به تو-گوناگون-لا به لا

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

از قدیم ندیم‌ها-از گذشته‌های دور
الحق(به‌راستی، حقیقتن)

دست پیش-گدا
 

بی چیز-تهی دست-فقیر

 

دلبخواهی-دلبخواه

بازده-محصولی که انسان یا ماشین در مدتی معین تولید می کند

خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

بی صفت-بی بهره از صفات خوب انسانی

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

 

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)
حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

 
دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

بیخ خِر کسی را چسبیدن-کسی را مقصر شناختن

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی
پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

 

چلو-برنج آب کشیده
پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

رج کردن-رج بستن

آخر و عاقبت-نتیجه‌ی خوب

حیف و میل کردن-زیاده روی در مصرف و خرج کردن
 

چادر دَران کردن-از رفتن زن مهمان جلوگیری کردن

دل کسی آمدن-دل آمدن

دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق

 

دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن

دبه کردن-دبه در آوردن

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

بله قربان گو-چاپلوس-متملق

 

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

حاشیه دار-کناره دار

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند
چله-چاق-چرب و چیلی

دم بازی-چاپلوسی-تملق

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز
به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

دست زیر بال کسی کردن-کسی را یاری کردن

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

ریختگی-ریزش

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

بیرون زدن-ناگهان از جایی بیرون رفتن

بند-ریسمان-طناب-رشته

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

 

 

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

جا خوش کردن-در جایی که معمولن نباید ماندن اقامت کردن

دندان عاریه-دندان مصنوعی

خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار

چشم برداشتن-زضا دادن-قبول کردن

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد

خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن
ریش تراش-دستگاهی دارای تیغ برای تراشیدن ریش

 
از پارو بالا رفتن پول(ثروت بسیار داشتن)

پیش کردن گربه-راندن گربه

خال مَخال-خال خال
دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن

اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

خر بی یال و دم-احمق-نادان
دل به دل راه داشتن-احساس متقابل داشتن

خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

پرت افتادن-دور و تنها افتادن

دله-ظرف حلبی

دوام آوردن-استقامت کردن

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

داد و هوار-داد و فریاد

آواز دهل(چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است، نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد)

آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

آمده-شوخی و لطیفه

 

باد گرفتن-مغرور شدن

خاکشیر یخ مال-خاکشیر که با یخ سایند تا حوب سرد شود و به بیمار دهند تا اسهالش قطع شود

 
چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

 

 
دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده
تقاص پس دادن-تاوان پس دادن
 

 
با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار

خلق تنگی-عصبانیت-خشمگینی

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن
 

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

حال و بار-وضع زندگی
رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

به حق پیوستن-مردن

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار

در چاه افتادن-فریب خوردن

زیر پوست کسی آب رفتن-چاق شدن-ثروتمند شدن

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن
روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا
انگشت‌شمار(کم، معدود)

بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد

آب و خاک-میهن-دیار

حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن

چاشته بندی-ته بندی

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

 

خوابیدن-خراب شدن-فرو ریختن

حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند
 

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

بی خیالش-نگران نباش-اهمیت نده

 

انگشت در سوراخ مار کردن(دانسته خود را هلاک کردن)

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن
آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)

راحت کردن-کشتن

حال و احوال کردن-سلام و احوال پرسی کردن

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

تنبل خان-تن پرور

 

 

به همین نزدیکی-به همین زودی-بزودی
چار-کوتاه شده ی عدد چهار-مترادف چشم

 

زن ِ سفری-زن فاسد و بی عفت
بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

تو جلد کسی رفتن-کسی را برای انجام کاری وسوسه کردن

د ِ-حرفی برای بیان مداومت

رد پا-جای پا-اثر

انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن

 

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر
حق شناسی-سپاس گزاری
بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

داد و هوار-داد و فریاد

بجایی رسیدن-به مقصود رسیدن-مقام یافتن
پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

 

 

 
دم کسی لای تله گیر کردن-دچار سختی شدن-به بلا گرفتار شدن

ابرو انداختن(ابرو آمدن)

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

باجه-جای بلیت فروشی

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

پِشک-نرمی و پرده های بینی

آغا‌پنبه(زن بسیار سفیدرو، عروسک پنبه‌ای)

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن