بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 381

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه
به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

 

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

 

بد مست-کسی که هنگام مستی هرزه گویی کند و عربده بکشد
از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

خنِس و فنِس-گرفتاری و ناراحتی

خایه-بیضه-جرات

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

بی سیم-دستگاهی که بدون سیم کار می کند

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

 

تنگ شدن خلق-عصبی شدن-بی حوصله شدن-خشمگین شدن

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

دزدیده-دزدکی
زبان خود را گاز گرفتن-از گفتن سخن نا به جا پشیمان شدن-از سخن گفتن خودداری کردن

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن

اسب چپ با همدیگر بستن(با هم کینه و دشمنی داشتن)

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر
تخم نابسمل لا-حرام زاده

 

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

از دست کسی در رفتن-کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن

چهل منار-تخت جمشید

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

 

دولت منزل-دولت سرا

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

 

خاله وارَس-آدم فضول

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

خرد و خمیر شدن-بسیار خسته شدن-له و لورده شدن

بازداشتی-زندانی موقت

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

بی مناسبت-نابجا-نامربوط

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن
دَلِگی-هیزی-چشم چرانی
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

زر زر کردن-غر زدن-گریه کردن شدید

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن
ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

رفتن ِ سر کسی-از پرحرفی کسی خسته شدن-از صدای بلند کسی یا چیزی ناراحت شدن

ریپ زدن-نامیزان کارکردن موتور

بی خودی-بی دلیل-بی جهت

 

 

دست پاک-درستکار

زبر و زرنگ-چابک و فرز

درد دل-غم و اندوه درونی

تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

دایی اوغلی-پسر دایی

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد
چیلک دان-چینه دان

ترکه مرکه-زن لاغر و خوش اندام

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی
افتادگی-پریشانی-احتیاج
خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

چلو چو انداز-شایعه پخش کن

چس خوری-خست-بخل

بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

خایه دستمال کردن-چاپلوسی کردن-منت کشیدن

زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

چاق و چله-سر حال-سر دماع-فربه-سالم و شاداب

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند

 

خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

ته نشست-رسوب

تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او
اروای ننه‌ات-ارواح بابات

به حساب-مثلا-یعنی

اجابت کردن معده-قضای حاجت

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا
زهره ترک شدن-زهره آب شدن
بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

چلغوز-فضله ی مرغ و کبوتر-آدم کوتاه قد و بی عرضه

زیر جلکی-پنهانی

رد پا-جای پا-اثر

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

از دست برآمدن-ممکن و شدنی بودن-از عهده بر آمدن

تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

بستری-خوابیده در بستر-بیمار
پیشنهاد-طرح

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

آسمان به زمین آمدن-رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

جیز شدن-سوختن در زبان کودکان

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

بخرج دادن-نشان دادن-مصرف کردن-جلوه دادن

دانه دانه-یک یک

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

داد و هوار-داد و فریاد

 
از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

دست به کیسه شدن-آماده ی پرداخت پول شدن

باطله-چیزی که ارزش خود را از دست داده است

بازداشتی-زندانی موقت

خال-نقطه ی سیاه-لکه

بزن و برقص-پایکوبی-ساز و آواز-رقص و آواز

به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

خرده کاری-کار جزیی

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

پا سوخت-پا بد-بد شانس

 

ارزانی(بخشیدن، دادن)

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

 

زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

رفتن از کیسه-ضرر کردن-از سرمایه خرج کردن

در زدن-کوبیدن در خانه

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

دو لا شدن-خم شدن-تعظیم کردن

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)

پشم و پیله-ریش

دو به هم زنی-دو به هم اندازی

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

انسان بودن-شریف و درست بودن

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)
تف توی یخه ی خود انداختن-خود را بد نام کردن

جان جانی-صمیمی-یکدل

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

ازقحطی‌درآمده-گرسنه‌چشم-آدم ندید‌بدید

تیغ زدن-باج گرفتن-پول گرفتن و پس ندادن-جیب کسی را خالی کردن

 

 
از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

پل زدن-در کار کسی مانع ایجاد کردن-رابطه ی دو کس را به هم زدن-روز میان دو تعطیل را تعطیل کردن

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

بابت-مورد-زمینه-موضوع

برداشتن کلاه کسی-کسی را گول زدن-فریب دادن

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

حمام گرفتن-منظور دوش گرفتن است

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

 

چانه انداختن-جان کندن-حرکت پیش از مرگ

 

پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

دندان کسی پیش کسی گیر کردن-عاشق کسی شدن-شیفته ی کسی شدن

بته مرده-بی اصل و نسب-بی کس و کار

 

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

چُل کلید-جام درویشان

چلک بازی-بازی الک دولک

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است
خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت

پاپوش دوختن-سخت حیله گر بودن

زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم
بار و بنه-وسایل سفر
تَپوک-ضربه ی دست یا پا

دنگ و دیوانه-خُل و احمق-سخت داغ
تپه ماهور-زمین ناهموار

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

خال گوشتی-نقطه ی برجسته ای از گوشت بر پوست بدن
 

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر
پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

 

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

دول-آلت مردی به زبان کودکان

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

 

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

 

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

 
بوق زدن-اعلام موافقت کردن

توالت کردن-آرایش کردن

به هر حال-در هر حال-در هر صورت
بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

بند آمدن-متوقف شدن

به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

خاک به سر کردن-به فکر چاره افتادن-چاره جویی کردن

حمله گرفتن-غش کردن

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

ار زبان کسی(از قول کسی)

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند
زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن
در دست-آماده-حاضر

خجالت دادن-کسی را شرمسار کردن

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن
آبِ سیاه-نیمه کوری

دست به سر کردن کسی-کسی را به بهانه ای برای انجام کاری بیرون فرستادن-کسی را رد کردن

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

 
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

خش خش-صدای برخورد چیزهای خشک به یکدیگر-صدای راه رفتن روی برگ های خشک شده

 

افسارگسیخته(سرکش)

 
پرت شدن حواس-از موضوع دور افتادن

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

بی ریخت-زشت-بد ترکیب
جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد
پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

چاق کردن دنده-به دنده گذاشتن اتوموبیل

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

دمدمی مزاج-دمدمی

در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)

دک و دهن-دک و پوز

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک

داداشی-برادر در زبان کودکان

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟
دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

رژیم غذایی-دستور خوراک بیمار

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم
از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

 
 

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

خیر مقدم-خوش آمد

راپرت-گزارش-خبر

 

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

حق گرفتن-نگا. حق بردن

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

 

 

چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

در تاریکی روشنایی را پاییدن-به طور نهانی مراقب کسی یا چیزی بودن

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

انگشت رساندن-دست‌درازی کردن-دست زدن

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

حرف بی ربط-سخن نامربوط

عینک ذره بینی بسیار قوی

پا در هوا بودن-نامعلوم بودن تکلیف

دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

تناسب داشتن (چیزی) به کسی

چیلک دان-چینه دان

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن
راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

خر زور-نیرومند-پرزور

بای بسم الله-اول کاری-آغاز چیزی

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)
چاق بودن غلیان-آماده بودن غلیان

چماق-چوبدست-گرز

به همین نزدیکی-به همین زودی-بزودی

حمله گرفتن-غش کردن

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس
دُنگی-دانگی

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

انگشت در سوراخ مار کردن(دانسته خود را هلاک کردن)

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی
اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)
بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

پس نشستن-عقب نشینی کردن

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

آستین تر داشتن-بسیار گریه کردن

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن
خُردینه-بچه ی خردسال
خُل-نیمه دیوانه-سفیه
زبر-خشن-غیر لطیف
رد خور نداشتن-قطعی بودن-حتمی بودن-قابل رد نبودن

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

جا گذاشتن-چیزی را در جایی فراموش کردن-چیزی را سر جای خود قرار دادن

 

بد قدم-نامبارک-بد شگون

چای خانه-محلی که وسایل چای را در آن جا می گذارند-قهوه خانه

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن

باجی-خواهر-زن ناشناس
آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن
آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

 

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

حاجی ارزانی-گران فروش

دلچسب-دلپذیر-مقبول

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن

تاب بازی-بازی کردن با تاب

 

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن

تریج-آن جاکه آستر درونی جامه با رویه ی آن به هم می پیوندد

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش