مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 226

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن

بازجو-مامور تحقیق و بررسی پرونده

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن
بی سیرت-بی آبرو

از خاک برداشتن-کسی را نواختن و به جایی رساندن

رد دادن-به غفلت کسی یا چیزی را از زیر دست رد کردن-صرف نظر کردن

اجباری-خدمت سربازی

به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن

خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت
 

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

حساب خرده-اختلاف کوچک-خرده حساب-بدهکاری مختصر
بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت
خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

 

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری
خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی
ترکه-آدم باریک و بلند

 
 

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ
بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

 

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

آفتاب گرفتن-زیر آفتاب خوابیدن

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

دستمال به دست-چاپلوس-متملق
دست علی به همراه-علی یارت باد

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

به سر دویدن- با سر رفتن

چتوَل-یک چهارم
 

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن
جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن
دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

تار و مار-متفرق-پراکنده

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)
آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن
دقه-دقیقه

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب

بدک-نه چندان بد

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن
دق کردن-از غصه مردن

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

آبدار-سخت-شدید-سنگین

حق کسی را کف دست کسی گذاشتن-کسی را به سزای کار خود رساندن

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

بر پا شدن-ایجاد شدن

رفتن با سر-نهایت شوق و اشتیاق برای انجام کاری

دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

 
آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)
جور به جور-نگا. جوراجور

 

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند

خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است
بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

تاریخچه-تاریخ مختصر

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن
 

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

پس دیدن هوا-اوضاع را نامساعد دیدن-احساس خطر کردن

آبی از کسی گرم نشدن-بهره‌ای از کسی نبردن
زحمت کشیدن-کار کردن

 

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

 
از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن
این دنده آن دنده شدن(این پهلو آن پهلو شدن)
چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

استخوان‌دار-محکم-بااراده

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

بند-ریسمان-طناب-رشته

 

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

 

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

 

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت

چشم کار کردن-دیدن

 

حال کسی را گرفتن-کسی را ناراحت کردن-شادی کسی را به هم زدن

دایه ی مهربان تر از مادر-پرستاری که بیش از مادر مواظب کودک است-کسی که تظاهر به دل سوزی می کند

بالا خانه-اتاقی که بر روی آخرین طبقه ساخته می شود

دل گرفتگی-غم-غمگین بودن

 
آبِ کبود(آسمان)

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن
حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد

بادپا-تند رو-تیز تک

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

آبکی(بی‌ارزش، از روی بی‌علاقگی)

چِککی-فوری-به سرعت

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

 

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

دعوت نامه-نامه یا کارتی با درخواست شرکت در یک مجلس یا مراسم-اعلام آمادگی برای پذیرش مهمان در یک کشور دیگر

حال و بار-وضع زندگی

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

چادر رختخواب-چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

 

چلو خورش-غذایی مرکب از چلو و یک نوع خورش

بَر و بیابان-دشت و صحرا

آتشخوار-ظالم-حرام‌خوار
دو به دو-دو تا دو تا

اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

دلپخت-پختن مغر چیزی

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

 

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

 

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

ادرار بزرگ(مدفوع)

پول مول-پول
 

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان
از زبان افتادن-لال شدن
خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان

چای کاری-کشت و زرع چای

 

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن
چه غلط ها !-چه فضولی ها !

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

تردستی-مهارت-شعبده بازی

 

آب شدن و به زمین فرو رفتن-دود شدن و به آسمان رفتن

اُرُسی-کفش

ریپ آمدن-فخر فروختن-به دروغ بر خود بالیدن

دو به دست کسی دادن-به کسی فرصت انجام کاری دادن-به کسی بهانه دادن

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

 

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

 

 

زیش ریش-تار تار-از هم جدا شده

خرج تراشی-هزینه درست کردن

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

از خدا بی‌خبر(ظالم، نابه‌کار)

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

 

خشت مالیدن-چاخان کردن-لاف زدن

حشری-شهوت ران-پر شهوت

 

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

 

 

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا
دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن
چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق
زیر چاق بودن-برای کاری آماده بودن-کاری را بلد بودن

ترک بیلمز-آدم نادان

آب دندان خوردن-حسرت خوردن

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

جزغاله شدن-سخت سوختن-زغال شدن

 

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

خط کش-وسیله ای برای زسم خط

آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن
چار ستون بدن-استخوان بندی-اسکلت بدن

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن
بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

بادپا-تند رو-تیز تک

الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی
دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

 
چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)
زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

خوردگی-ساییدگی-فرسودگی
از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

خرده خرجی-خرج های اندک

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

راه خود را کشیدن و رفتن-بی هیچ مقاومت و اعتراضی جایی را ترک کردن

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

 

بیرون روش-اسهال-شکم روش

جود-یهودی-حهود

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

 

 

چوب پا-دو چوب بلند که پا در میان آن ها کنند و با آن ها راه روند

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

بوق زدن-اعلام موافقت کردن

پر بودن خیک کسی-سیر بودن

خوابگوشی-سیلی-کشیده

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

به گُه کشیدن-بی اعتبار کردن-با توهین خوار و خفیف نمودن

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

آرواره‌ی کسی لق بودن-سرنگهدار نبودن-پرچانه بودن

تیز بازار-بازار گرم و پر مشتری

 

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن

خودرو-آن چه بی اسب رود

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است
دو دوزه بازی-دو رویی-کلک زنی

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

پیر شَوی-عمرت دراز باد

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

حال آمدن دل-بازیافتن نشاط-برطرف شدن خستگی

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

پافنگ-نهادن ته تفنگ در کنار در حالت خبردار ایستادن

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

خرده خر-کسی که آذوقه ی خانه را روز به روز می خرد نه یکجا

 

 

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)
چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

آبکی-بی‌ارزش-از روی بی‌علاقگی

 
 

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

چانه انداختن-جان کندن-حرکت پیش از مرگ

از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)
چشم و چار-چشم-دید-بینایی
 

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی
آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)
زه زدن-بیرون شدن کمی رطوبت از مخرج-از زیر کار شانه خالی کردن-منصرف شدن

چَرس-حشیش-گرد-بنگ

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

 

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

ریش گرو گذاشتن-ار احترام و اعتبار خود برای وساطت در کاری بهره گرفتن-ضمانت کردن

رقاصی کردن-کارهای ناشایست و سبک کردن

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

 
جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

دو دستی-با هر دو دست

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق

رک نگاه کردن-رک رک نگاه کردن

 
دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن
زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن
آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)
زاییدن گاو کسی-به دردسر بزرگی گرفتار آمدن

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو
خارج از محدوده-بیرون از شهر که شامل خدمات شهرداری نمی شود

اجل‌برگشته(کسی که مرگ به‌سراغش آمده)
تخته پِهِن-پهن خشک شده که برای خوابیدن زیر حیوانات می گذارند

جاکش-پا انداز-دلال محبت

چغاله بادام-بادام نارس

دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

تِر تِر-آواز بیرون آمدن فضولاتِ بیمار اسهالی
پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن