لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 47

به چوب بستن کسی-کسی را با چوب تنبیه کردن-فلک کردن

از گرد راه رسیده(تازه‌وارد، هنوز به کار دیگری نپرداخته)

حاضر و غایب کردن-خواندن نام افراد برای تعیین حاضران و غایبان

 

 

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

دست مزد-اجرت-مزد کار

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

چندر غاز-پول بسیار کم

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند
خیز گرفتن-آماده ی حمله شدن-در نظر گرفتن مسافتی برای اطمینان از رسیدن به مقصد

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

خوش برخورد-خوش محضر-خوش معاشرت

 

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن

آش شله‌قلمکار(بی‌نظم و قاعده)

 

از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)
آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت
جوغ-جوی آب

ازخودراضی-متکبر-خود پسند

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

دستمالی-دست مالیدن

ریخت و پاش-اسراف-گشاده دستی-افراط در مصرف

رد پا-جای پا-اثر

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

 
پیچ خوردن-در خلاف جهت-حرکت کردن-پیچانده شدن استخوان
ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن
دزد زده-سرقت شده

زو کشیدن-اصطلاحی از بازی الک دولک که بازنده باید بدون تازه کردن نفس یدود

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

تنبل خان-تن پرور

بی مناسبت-نابجا-نامربوط

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

 

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

 

زیادی کردن-زاید بودن-غیر لازم بودن

جوش زدن-عصبانی شدن-داد و فریاد بیجا زدن

حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر

رومیزی-منسوب به میز

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

خوش محضر-شیرین سخن-خوش مجلس

پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن
از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

 

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

 

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

چپکی-از طرف چپ-خشم آلود

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

خونین و مالین-زخمی-خونی شده

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

با اشتها-متمایل به غذا

چار چشم-کسی مه عینک می زند

 

 
از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن
انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن
بوسیدن و به تاقچه گذاشتن-ترک گفتن-کنار گذاشتن

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن
امن و امان(بدون بیم و هراس)
آهو چشم(معشوق، شاهد)

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

تلمبار- تل انبار

تو دماغی-صدایی که بخشی از آن از بینی برآید

 
پرت از مرحله-دور از اصل موضوع
از بر گفتن یا نوشتن-متنی به اتکاء حافظه
خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر
 

بد قول-بد عهد-آن که به قول خود وفا نکند
داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

خانه یکی-صمیمی و یکدل

داوطلب-خواستار-نامزد

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

داماد سرخانه-دامادی که در خانه ی پدر زن زندگی می کند

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی

دیر فهم-کند ذهن-کودن

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

خنک کردن-سرد کردن
افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن
زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

پس نشستن-عقب نشینی کردن

 

 
حرف بی ربط-سخن نامربوط

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

زهرمار سلطان-ترش رو-اخمو

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

دست فروشی-شغل دست فروش

 

 
پوست پیازی-نازک و بی دوام

تاریک خانه-اتاق تاریک برای ظهور و چاپ فیلم

چرکمُرد-پر چرک و کثیف
چشمداشت-توقع-انتظار
بابا ننه دار-خانواده دار-اصیل-صاحب نام و نشان
پروار-فربه-چاق

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

 

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

پیچه-نقابی که در گذشته زنان بر روی می گذاشتند

 

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

پایین آمدن از خر شیطان- از خر شیطان پایین آمدن
ذباله دانی-هر مکان کثیف-بی نظم و بی ارزش

آب به آسیاب کسی ریختن(با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن)

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

رو داشتن-گستاخ و وقیح بودن
درب و داغان شدن

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

خربان-صاحب خر-خرکچی

 

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

چاییده-سرما خورده-زکام گرفته

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن
پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

 

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن
آه در بساط نداشتن(سخت بی‌چیز بودن، بیچاره و بینوا بودن)

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی
رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

 
خیارک-ورم و آماسی که در کش ران و بغل پیدا شود

پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

چاقالو-چاق-فربه
زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن
 

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن

بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

دلگرم-علاقه مند-مشتاق
بسیار دلواپس و نگران بودن

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

چشم کردن-چشم زدن

به دق آوردن کسی-تا سر حد بیماری روحی یا مرگ کسی را رنج دادن

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

چلچل-خال خالی-ابلق
دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار
دردسر-گرفتاری-سرگردانی

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک

زور شنیدن-نحمل جور و ظلم کردن

بریدن-از نفس افتادن-درمانده شدن-از حرکت باز ماندن

 

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند
تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد
پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

این خاکدان(دنیا)

زیر دل زدن-تهوع آوردن

 

اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

خرابکار-اخلالگر-تروریست

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)
رنگ پریدگی-بی رنگ شدن چهره از ترس یا خشم یا بیماری-رنگ باختگی

به تخته زدن-در مقام تعریف و چشم نخوردن کسی بکار می برند

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی

چاشت یک بنگی-خوردنی کم با پول اندک
تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

خایه دار-با جرات-شجاع

 
از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)

اشکنک سرشکنک داشتن(با خطر همراه بودن)

حاجی فیروز سال نو را مژده می دهد-مردی که در روزهای آخر سال خود را سیاه کرده و با رقص و آواز مردم را به خنده و شادی واداشته و آمدن

 

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

به پیش-فرمان نظامی برای حرکت سپاهیان به جلو

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

بی زحمت-لطفا-خواهش می کنم
الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)
 

زدن به تخته-برای جلوگیری از چشم زخم و برای تعریف و تشویق گفته می شود

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

خودفروش-فاحشه-خائن

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

خود را به آب و آتش زدن-به هر وسیله ای متوسل شدن-هر خطری را استقبال کردن

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

خوردنی-غذا-قابل خوردن

تف سر بالا-چیزی که مایه ی سرشکستگی و ننگ خود آدم باشد

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

چرخ زدن-گردش کردن-به عنوان تفریح یا تماشا حرکت کردن

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن
 

دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن

آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات
بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی
زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن

از هول هلیم توی دیگ افتادن-از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن

دری وری-سخن بی سر و ته-چرند و پرند

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

دولابچه-کمد کوچک
زیر زیرکی-پنهانی-با مکر و حیله

پخش-پراکنده

دو تا شدن-خم شدن-دو لا شدن

بساط در آوردن-الم شنگه راه انداختن-رسوایی به بار آوردن

 

 

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما
با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

پاره آجر-شکسته ی آجر

خیکی-آدم چاق و فربه

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

بز دل-ترسو
رضا شدن-راضی شدن

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن

خِر کسی را گرفتن-نگا. خر کسی را چسبیدن
آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)
 

از صرافت چیزی افتادن-از انجام کاری منصرف شدن

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)
حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن
خبرکش-سخن چین

 

آبدست-ماهر-استاد

زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

پر گویی-روده درازی-پر چانگی
آب نخوردن چشم(امید نداشتن)

این دو کله‌دار-خورشید و ماه
چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

پیش بها-بیعانه

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

دست آموز-تربیت شده-آموخته

 

چگور پگوری-خوشگل-جذاب

 
پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

تاریک خانه-اتاق تاریک برای ظهور و چاپ فیلم

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

بی ریخت کردن-کتک زدن

تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

 

زیر چاق-حاضر-آماده

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

چار نعل رفتن-تند رفتن-به تاخت رفتن

دو به هم زن-دو به هم انداز

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

بد آب و رنگ-نازیبا-بی رونق-بی جلوه

 
بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

 

چرکو-آدم کثیف

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

آدم-نوکر

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی

چشمک-ایما و اشاره به چشم

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

دست به دست مالیدن-تردید نشان دادن-هیچ کاری نکردن

ریخت و پاش-اسراف-گشاده دستی-افراط در مصرف

بستری-خوابیده در بستر-بیمار

 

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان

دماغ گنده-ثروتمند-سرشناس

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

دیگ به سر-لو لو

چوب حراج چیزی را زدن-در برابر تاراج و غارت قرار دادن

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن