لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 62

چپ چپ به کسی نگاه کردن-با اوقات تلخی-بدبینی یا اعتراض به کسی نگاه کردن

زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند
 

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)
زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

 

خصوصی-مقابل عمومی

پیش بها-بیعانه

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

بزرگداشت-احترام-تکریم

پیت پیت کردن-پچ پچ کردن-نجوا کردن
بُراق شدن-با خشم و غضب با کسی برخورد کردن
دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

دل خوشکنک-مایه دلخوشی اندک-آن چه بی پایه ولی مایه ی خرسندی است-گول زنک

خوش لباس-نگا. خوش پوش

پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

از کاسه درآمده(بیرون‌زده، ورقلمبیده)

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

پا دادن-آماده شدن فرصت و وسایل کار-اتفاق افتادن

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد
تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن
آک‌بند(نو واستفاده‌نشده، هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده، دست اول)

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن
پلک روی هم نگذاشتن-حتا لحظه ای نخوابیدن
جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن
داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

ته خوار-بچه باز

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

 
حال و بار-وضع زندگی
چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

آسمان به زمین آمدن-رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

باجناغ-دو مرد که دو خواهر را به زنی گرفته باشند-همریش

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

 

دست کج-نامطمئن-دزد

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

 

دست انداختن-ریشخند کردن-مسخره کردن

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

چشم نم نمی-کسی که چشمش آب پس نمی دهد

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

حلق آویز-به دار کشیده

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

دزد سر گردنه-کاسب نادرست و گران فروش
 

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی

زانویی-زانو

حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن
دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

زنیکه-زنکه
آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن
آواز خر در چمن-آواز ناخوش و گوش‌خراش
 

خواری و زاری-پریشان حالی

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر
پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن
خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق

پا بر جا-ثابت قدم-استوار

دده سیاه-نوکر-نوکر سیاه

خر در چمن-آوای ناهنجار-هرج و مرج

دک و دهن-دک و پوز

بی کتاب-بی پیر-کار دشوار-بی دین-کافر

خجالت دادن-کسی را شرمسار کردن

چای دیشلمه-چای تلخ که با قند یا خرما و مانند این ها بنوشند

 
ازراه‌نرسیده(در همان لحظه‌ی رسیدن، به مجرد ورود)

 

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

 
جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن
آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

آدم مقوایی-بی‌اراده-کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند
بچه ی-اهل ِ

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

 

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

جَفت-چوب بست انگور

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)
آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

 

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

دور از جناب ب-لانسبت

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

آدم بگو بخند(شیرین‌زبان و بذله‌گو)

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

دور افتادن-نزد این و آن رفتن-با هر کسی دیدار کردن

الحق و الانصاف-انصافن-حقن

حساب انگشت بالا-حساب ساختگی
اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)

جگرکی-جگر فروش

زن و بچه-اهل و عیال-زن و فرزند

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

 

رستم صولت-رستم در حمام

 

 
دزدیده-دزدکی

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

درگاهی-آستانه
از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)
خاکشیر مزاج-غلامباره-سازگار با هر جریانی
به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

چرک کردن-عفونت کردن زخم

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

آفتاب به آفتاب-هر روز
داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن
 

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

خُل-نیمه دیوانه-سفیه
ژست گرفتن-به بدن و چهره ی خود حالت ویژه ای دادن

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

چشمگیر-جالب توجه-با ارزش

دو به دو-دو تا دو تا

 

آمدن-آغاز به کاری کردن

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن

چانه انداختن-جان کندن-حرکت پیش از مرگ

 

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری

خواهر و مادر-عرض و ناموس-خانواده

خوردنی-غذا-قابل خوردن

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان
زود رنجی-نازک دلی-حساسیت
چوچول باز-دغل-بی حیا

 

 

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

حلال واری-نگا. خلال وار

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد
به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست
روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن
دانش سرای مقدماتی-آموزشگاه تربیت دبیر

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

دزد و دغل-نادرست و مکار

بغل دست-کنار دست-پهلوی دست

خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

پاتال-سالخورده-پیر

دست به دست کردن-تردید کردن-کوتاهی کردن-وقت کشتن

 

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه
از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

 

پرداختی-مبلغ داده شده

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

آب برداشتن-هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن

چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن

 

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

 

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت
 

دیر به دیر-هر از گاهی-هر از چندی-دیر دیر
جَر-پیچ و خم راه

پشت چشم کسی باز ماندن-انگار نه انگار-برای کسی فرقی نداشتن
دوبل-دو برابر

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن

دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق

امان دادن(کسی را پناه دادن، از گناه کسی گذشتن)

چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن

دک کردن-از سر وا کردن

 
تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

حضرت عباسی-راست و درست

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن
جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده
پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی
الحق-به‌راستی-حقیقتن

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

 
بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

از دست دادن(گم کردن)

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

خدمت کردن-دوره ی سربازی را طی کردن

داغ کسی را به دل کسی نهادن-غزیز کسی را کشتن

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار
پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

 
چشم گرم کردن-چرت زدن-اندکی خوابیدن

 

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

توجیهی-برنامه های توضیحی
دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی

 

توان انجام کاری را داشتن

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

آمدن(آغاز به کاری کردن)

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

زیر دست-تابع-فرمان بردار
آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن
دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه
خوش رو-زیبا-خندان

دو دو زدن-تکان تکان خوردن

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن

 

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

 
پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

پخش-پراکنده

رد پا-جای پا-اثر

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

 

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن
در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد
رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد
آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

 
چپ افتادن با کسی-مخالف شدن با کسی-پیله کردن به کسی

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن
دُنگی-دانگی

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

 

باد رها کردن-رها کردن باد شکم-تیز در کردن

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

 
رده-حرف زشت یا نامربوط

چهار چوب-محدوده-قاب

برادر زاده-فرزند برادر

حساب کهنه-نگا. حساب سوخته

خپله-چاق و کوتاه قد

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

راه راه-دارای خطوط موازی

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

 

دل کسی آمدن-دل آمدن

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

 

 

پاییدن-زیر نظر گرفتن-مراقبت
بومی-محلی-اهل همان سرزمین
آکَل-آقای کربلایی

بر پا شدن-ایجاد شدن

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا