قرارداد جدید تجارت آزاد آمریکای شمالی؛ پیروزی برای دونالد ترامپ یا جاستین ترودو؟

دونالد ترامپ هر چند مطمئنا جنجالی ترین و ناآشناترین رییس جمهور تاریخ آمریکا با دنیای سیاسته اما وعده های انتخاباتی خود که همه عجیب و غریب و جنجالی بودن رو یکی پس از دیگری تحقق می بخشه. این بدون معنا نیس که اون در این میدون خوب عمل کرده و یا کار درست رو انجام داده اما دستکم در ظاهر در جهت شعارهای انتخاباتی خود قدم بر می داره.
دونالد ترامپ قول داده بود که سیاستای کشورش در خاورمیانه رو تغییر میده، در مرز با مکزیک دیوار ساخته و از ورود مهاجران به کشورش می کنه و البته از معاهدات بین المللی که به نظر اون به ضرر آمریکا هستن خارج می شه.

رییس جمهور الان آمریکا سیاستای کشورش رو در خاورمیانه عوض کرد (منفی یا مثبت)، در مرز با مکزیک ساخت دیوار مرزی رو شروع کرد و از بعضی معاهدات بین المللی که به وسیله دولتای قبلی امضا شده بود هم خارج شد که مهم ترین اون برجام بود که نتیجه چند سال مشورت و گفتگوی مقامات ایرونی و ۶ کشور بزرگ غربی بود. دونالد ترامپ که تا حالا کمتر از ۲ سال رو در کاخ سفید گذرونده، به اندازه چندین دهه دیگه روسای جمهور کشورش جنجال و دردسر آفریده س؛ از اتهام روابط حروم جنسی با زنان جور واجور و همکاری با روسیه واسه بردن رقابتای انتخاباتی تا سبک فعالیتش در رسانه های اجتماعی و سخنان نادرست ای که بی محابا به زبون می آورد.

اون از همون شروع ریاست جمهوری خود، به عنوان یه فعال اقتصادی و کارآفرین موفق، اعلام کرد که در همه قرارداده های تجاری با بقیه کشورای جهان تجدید نظر می کنه و خیلی زود تعرفه واردات جنسای اروپایی و به طور خاص جنسای چینی رو بالا برد که هنوزم ادامه داره و بسیاری می گن که این جنگ تجاری تاثیر منفی بر اقتصاد دو کشور می ذاره؛ جنگی که قراره در اجلاس جی ۲۰ در مورد اون بین رهبران دو کشور توافقاتی انجام بشه.

یکی دیگه از قرارداده ها و معاهدات فرا ملی که دونالد ترامپ از اون خارج شد، قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی (North American Free Trade Agreement) موسوم به نفتا (NAFTA) بود که بین آمریکا، کانادا و مکزیک به امضا رسیده و در سازوکاری آزاد واسه تجارت بین سه کشور آماده شده بود. حالا پس از ماه ها مشورت، سه کشور نامبرده بر سر متن جدیدی از این قانون به توافق رسیدن که در کنار قرارداد جدید تجاری بین آمریکا و مکزیک که در ماه های گذشته حاصل شده، خیلی از اون به عنوان یه پیروزی نسبی واسه دونالد ترامپ یاد می کنن. در حالی که این قرارداد جدید که عنوان «توافق آمریکا- مکزیک- کانادا» (US-Mexico-Canada Agreement) لقب گرفته به وسیله رهبران سه کشور به امضا رسیده اما باید به وسیله به وسیله مجالس قانونگذاری هر سه کشور هم تایید شه تا بشه به اون رسمیت بخشید.

ترامپ و نزدیکان اون اعلام می کنن که پیمان نفتا از بین رفته و قرارداد جدید به طور کاملً متفاوت از قرارداد قبلیه. دونالد ترامپ در توئیتی که روز جمعه گذشته منتشر کرد اینجور گفته: «همین الان یکی از مهم ترین و بزرگ ترین قرارداده های تجاری در تاریخ آمریکا و جهان رو امضا کردم. آمریکا، مکزیک و کانادا در بدست اومدن این سند بسیار بزرگ خوب با هم کار کردن. نفتای وحشتناک به زودی از بین میره. توافق آمریکا- مکزیک- کانادا واسه هممون فوق العاده میشه». اما بر خلاف صحبتا و ادعای ترامپ، قسمت بزرگی از قرارداد جدید همون بندهای قرارداد قبلی نفتاست و به جای یه بازنگری کامل، میشه اونو بروزرسانی قرارداد قبلی دونست. اما قراداد جدید تفاوتای کلیدی با قرارداد قبلی هم داره.

مثلا، کانادا موفق شده که همون راه حل قبلی پیمان نفتا در مورد سیستم حل اختلاف ایالت به ایالت و شروط فرهنگی که قسمت بزرگی از بازار رسانه های کانادایی رو واسه تولید برنامه های داخلی حفظ می کنه در قرارداد جدید جا بده. از دیگر تغییرات کلی در قرارداد تجاری جدید بین سه کشور آمریکای شمالی میشه به افزایش دسترسی بیشتر به بازارهای مواد لبنی واسه آمریکا، قوانین جدید در بخش تولید و صادرات خودرو و یه تاریخ انقضای مشخص واسه قرارداد اشاره کرد.
هدف آمریکا از این قرارداد جدید، بهبود تراز تجاری آمریکا در تجارت با دو کشور دیگه عنوان شده که تا حالا به نفع مکزیک و به خصوص کانادا بوده.

کلا این قرارداد جدید از کارگران پشتیبانی بیشتری داشته (حقوق کارگران بخش خودرو باید در هر سه کشور ۱۶ دلار به ازای هر ساعت کار روزانه باشه)، استاندارد جنسای بدون نیاز به مالیات رو زیاد کرده، دسترسی کشاورزان آمریکایی به بازار لبنیات کانادا رو زیاد کرده و سیستم حل و فصل مناقشات رو دچار تغییر کم می سازه. روی هم رفته، خیلی از کار و کاسبیای آمریکایی از این قرارداد استقبال کرده و خیلی از سناتورهای آمریکا هم مفاد قرارداد رو به سود اقتصاد کشور تفسیر کردن. بعضی از تغییرات مهمی که در قرارداد تجاری جدید بین آمریکا، مکزیک و کانادا هست بدین توضیح هستن:

بند مربوط به بازنگری: قرارداد USMCA شامل یه بند مربوط به انقضای قرارداد پس از ۱۶ سال و یه شروطه که براساس اون قرارداد نامبرده هر ۶ سال یه بار باید بازنگری شه و بعد از اون میشه اعتبار اونو تمدید کرد.
این بند سختگیری قبلی آمریکا رو کاهش داده که براساس اون هر کدوم از دو طرف باید هر ۵ سال یه بار این قانون رو به تایید دوباره میرسونه.

حل و فصل مناقشات: سیستم حل و فصل مناقشات در پیمان نفتا که به کشورای عضو پیمان امکان می داد در صورت داشتن شکایتی واسه رفتارای تجاری ناعادلانه از دیگر کشورای عضو اونو مطرح کنن بازم حفظ شده که میشه اونو بردی بزرگ و کلیدی واسه کانادا دونست. سیستم حل و فصل مناقشات براساس ایالت سرمایه گذاری کننده که به سرمایه گذاران اجازه میده شکایات خود رو علیه دولتای دیگه عضو مطرح کنن، کم کم بین کانادا و آمریکا حذف شده اما صنایع خاصی مانند بخش انرژی هنوزم می تونن بر علیه کشور مکزیک اقامه دعوا کنن.

دسترسی به بازار لبنیات: در نتیجه پیمان تجاری جدید، آمریکا قادر میشه تا ۳٫۶ درصد بازار مصرفی داخلی کانادا به این کشور صادرات لبنیات داشته باشه، درصدی که در قرارداد نفتای قبلی تنها یه درصد بوده.
این رقم کمی بیشتر از قرارداد همکاری ترنس-پاسیفیکیه که در گذشته بین آمریکا و کانادا برقرار بود و براساس اون دسترسی آمریکا به ۳٫۲۵ درصد از بازار لبنیات کانادا جفت و جور می شد.
دونالد ترامپ سال گذشته این قرارداد رو ناعادلانه خواهند و از اون خارج شده بود. هم اینکه کانادا از سیستم قیمت گذاری «درجه ۷» که بسیاری اونو به ضرر کشاورزان آمریکایی می دونستن خلاص شده.

دسترسی به دیگر جنسای کشاورزی: کانادا، براساس قرارداد جدید، دسترسی بیشتری به آمریکا در مورد بازار جنسای بخش کشاورزی مانند مرغ، بوقلمون و تخم مرغ میده و بریتیش کلمبیا هم اجازه میده که شراب ساخت آمریکا در فروشگاه های این منطقه به فروش برسن. مکزیک هم با واردات پنیرهایی خاص از آمریکا موافقت کرده.

قوانین بخش خودروسازی: آمریکا با کانادا و مکزیک به توافقاتی دست یافته که تا حدود زیادی این دو کشور رو از وضع تعرفه های جدید بر خودروهای وارداتی و قطعات اونا محفوظ نگه می داره.
کانادا اجازه داره که تا ۲٫۶ میلیون خودرو رو بدون تعرفه جدید به آمریکا صادر کنه که بسیار بیشتر از ۱٫۸ میلیون خودروییه که سال گذشته به آمریکا فرستاده س. هم اینکه این کشور می تونه بدون تعرفه های جدید تا ۳۲٫۴ بیلیون دلار قطعات خودرو به این کشور صادر کنه.
در مورد مکزیک هم قرارداد مشابهی هست فرقش اینه که رقم مجاز صادرات واسه این کشور در مورد خودرو و قطعات اون ۱۰۸ میلیارد دلار تعیین شده.

تعهد به نبود دخالت در ارزش پول ملی: در حالی که دولتای آمریکا، مکزیک و کانادا به صورت فعال در تقویت یا ضعیف کردن واحدهای پول ملی خود دخالتی ندارن اما قرارداد تجاری جدید براساس یه سیستم مدیریت اندازه ارز براساس بازار استواره که می تونه مدلی واسه توافقات آینده با کشورهایی باشه که در دستکاری و زخم و کاهش ارزش پول ملی خود دخالت مستقیم دارن.

پشتیبانی بیشتر و سختگیرانه تر از مالکیت فکری: براساس این قرارداد تجاری جدید، مدت زمان حق کپی رایت در کانادا از ۵۰ سال پس از مرگ مالک به ۷۰ سال پس از اون زیاد می شه که مساوی با آمریکا میشه. هم اینکه انحصار داروهای بیولوژیک قبل اینکه داروهای ارزون تر و مشابه ساخته شن از ۸ سال به ۱۰ سال در کانادا زیاد می شه که این موضوع بردی بزرگ واسه صنعت داروسازی این کشور هستش.

افزایش سطح کلاه های ورودی جزئی: سطح جنسای ورودی جزئی (de minimis) به مقدار کالایی میگن که هر شخصی می تونه بدون نیاز به پرداخت تعرفه و مالیات وارد کشور دیگه کنه.
دولت کانادا سطح الان واسه جنسای وارداتی آمریکایی که حالا ۲۰ دلار (کانادا) است رو به ۴۰ دلار (کانادا) زیاد می کنه.
واسه ارسال جنسای بخش تجارت الکترونیکی از راه مرز هم این رقم به ۱۵۰ دلار کانادایی زیاد شده.
مکزیک هم این ارقام رو به ترتیب به ۵۰ دلار واسه جنسای آمریکایی و ۱۱۷ دلار واسه جنسای بارگیری در مرز مشترک زیاد کرده.